Ημερίδα διάχυσης αποτελεσμάτων Erasmus+ – 1ο Γενικό Λύκειο Λιβαδειάς

Ευρωπαϊκό πρόγραμμα Erasmus+ CLICHE για την τοπική άυλη πολιτιστική κληρονομιά

Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Erasmus+ CLICHE ολοκλήρωσε την τριετή πορεία του στην Λιβαδειά και το 1^ο ΓΕΛ Λιβαδειάς απ’ όπου και ξεκίνησε με 3-μερη διεθνική συνάντηση και μια ημερίδα διάχυσης αποτελεσμάτων που έλαβαν χώρα από τις 6 έως τις 9 Δεκεμβρίου.

Το πρόγραμμα συγκέντρωσε εκπαιδευτικούς και μαθητές από την Ελλάδα (1ο Γενικό Λύκειο και 3^ο Γυμνάσιο Λιβαδειάς ), την Κύπρο, τη Βουλγαρία, τη Σλοβενία, τη Λιθουανία και την Εσθονία οι οποίοι εργάστηκαν πάνω στην καταγραφή, αξιοποίηση και ανάδειξη της τοπικής τους άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα.

Έξι χώρες και επτά σχολεία ένωσαν τις δυνάμεις τους και συνεργάστηκαν αρμονικά και με μεγάλο ενθουσιασμό και έμπνευση για να κάνουν το Erasmus+ CLICHE μια επιτυχημένη και πολύ γόνιμη εμπειρία για τους άμεσα εμπλεκόμενους φορείς και όχι μόνο.

Κατά τη διάρκεια της τριήμερης συνάντησης οι φιλοξενούμενοί μας είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με ανθρώπους και κοινότητες ανθρώπων που ασκούν και διατηρούν, με ιδιαίτερη επιμέλεια, στοιχεία της άυλης κληρονομιάς στην περιοχή μας.

Συγκεκριμένα, τη Δευτέρα 6 Δεκεμβρίου στο Εμπορικό Επιμελητήριο, το Erasmus+ CLICHE ενημερώθηκε από τη συντονίστρια του προγράμματος κ. Καρούζου Βιβή για το πρόγραμμα της διεθνικής συνάντησης στη Λιβαδειά και την ευρύτερη περιοχή. Παρουσιάστηκε επίσης η τελευταία εργασία που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος: ο ψηφιακός πολιτιστικός χάρτης που αφορά στην καταγραφή των μαστόρων, χειρο-τεχνιτών ή και καλλιτεχνών άυλης κληρονομιάς που θα συναντήσει ο ενδιαφερόμενος ταξιδευτής στις ιδιαίτερες πατρίδες των εταίρων του προγράμματος.

Αργότερα, οι ξένοι επισκέπτες ξεναγήθηκαν την περιοχή της Κρύας και με τη βοήθεια του κ. Λουκά Γερούλια ενημερώθηκαν για το ποτάμι της Έρκυνας και τους τρόπους διαχείρισης του νερού στον πολιτισμό της καθημερινότητάς της πόλης, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, ως στοιχείο συλλογικής ταυτότητας και μνήμης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επέδειξαν για την βιώσιμη επανάχρηση των παλιών κτιρίων της βιομηχανικής κληρονομιάς της περιοχής που εξελίσσεται και προσαρμόζεται στις ανάγκες ανάπτυξης της τοπικής κοινωνίας.

Στη συνέχεια επισκέφθηκαν το εργαστήριο του συμπολίτη μας κ. Γ. Στάμου δίπλα στο κάστρο της Λιβαδειάς. Ο κ. Στάμος ασκεί το χόμπι του μοντελισμού παραδοσιακών και άλλων πλοίων για πάνω από 20 χρόνια έχοντας φτιάξει μια μεγάλη συλλογή μοντέλων υπό κλίμακα, τα οποία φιλοδοξεί να εκθέσει στο χώρο που αγόρασε και ανακαινίζει δίπλα στο εργαστήριό του. Μας μίλησε για την ελληνική ναυπηγική τέχνη και τα καρνάγια ως μια παράδοση ετών που έχει αρχίσει να σβήνει, με οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο όνομα της υπεραλίευσης των θαλασσών, και που οδηγεί σταδιακά σε αφανισμό ένα βασικό κομμάτι του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού.

Το απόγευμα της ίδιας μέρας στο εργαστήριο ‘Χειροποιείν’ της συμπολίτισσάς μας κ. Σταυρούλας Γουργιώτη, οι φιλοξενούμενοί μας έμαθαν όλα τα μυστικά της τέχνης της βαφής νημάτων με φυσικό τρόπο και κάθισαν στους αργαλειούς της για να υφάνουν. Μέρη φυτών όπως φύλλα, ρίζες, φλοιός (ριζάρι, λουλάκι, ρόδι, καρυδόφυλλα), ζωικά χρώματα (κρεμέζι, πορφύρα, κ.α.,) αλλά και θαλασσινό αλάτι ή ξύδι που βοηθούν στην ενίσχυση του χρώματος και των αντοχών του, χρησιμοποιήθηκαν σε ένα hands on εργαστήριο που γέμισε με αποχρώσεις τον υπέροχο χώρο.

Αργότερα στο Δημοτικό Θέατρο Λιβαδειάς ο συμπολίτη μας κ. Σπύρος Γουργιώτης μας μίλησε για την λιθοξοϊκή τέχνη, ως στοιχείο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, για τα εργαλεία και την τοπική πέτρα που χρησιμοποιεί, και για τα έργα του που κοσμούν το χώρο της Κρύας και μιλούν για την ιστορία της. Οι ξένοι επισκέπτες μας έμαθαν για το συμβολισμό τους καθώς και από που προέρχεται η έμπνευση του. Ο καλλιτέχνης έφτιαξε αντίγραφα της Έρκυνας από πηλό και τα δώρισε στους φιλοξενούμενους μας.

Την Τρίτη 7 Δεκεμβρίου το πρωί το Erasmus+ CLICHE επισκέφθηκε το μοναστήρι του Οσίου Λουκά και παρακολούθησε την πρωινή λειτουργία. Αργότερα, ο ηγούμενος μας έδωσε πληροφορίες για την αρχιτεκτονική του ναού, τον βυζαντινό διάκοσμο, (ψηφιδωτά, αγιογραφίες, φρέσκο), την ζωή του Οσίου και έψαλε το απολυτίκιο του.

Επόμενος σταθμός, ο ελαιώνας της Άμφισσας και η φυσική πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής μας. Με τη βοήθεια συναδέλφων από το ΚΠΕ Άμφισσας το Erasmus+ CLICHE ενημερώθηκε για την καλλιέργεια της τοπικής βρώσιμης ποικιλίας και είδε παραγωγούς να μαζεύουν ελιές με τον παραδοσιακό τρόπο. Ως γνωστόν ο ελαιώνας είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός και προστατεύεται από ειδικές διατάξεις καθώς είναι ο μεγαλύτερος συνεχόμενος της χώρας και ανήκει στο περίφημο Δελφικό Τοπίο. Έχει πάνω από 1.200.000 δέντρα, κάποια από τα οποία ξεπερνούν τα πέντε μέτρα σε ύψος, ενώ η ηλικία τους χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Στη συνέχεια το Erasmus+ CLICHE επισκέφθηκε το Γαλαξείδι και το Ναυτικό Μουσείο της πόλης όπου με τη βοήθεια του αφοσιωμένου εθελοντή κ. Γιώργου Κουρεντή μάθαμε για τις ναυτικές παραδόσεις της πόλης, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των γαλαξειδιώτικων πλοίων, καθώς και για τη συμμετοχή τους στην επανασύσταση του 1821. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ήταν η σύγκριση των γυναικείων και αντρικών μορφών που απεικονίζονται στα ελληνικά ξυλόγλυπτα ακρόπρωρα με τις μορφές ζώων που απεικονίζονται στη ναυτική παράδοση των Βίκινγκς, την οποία μας εξήγησαν οι Εσθονοί εταίροι μας.

Επιστρέψαμε στην Άμφισσα και επισκεφθήκαμε τη γραφική συνοικία της Χάρμαινας, το λαογραφικό μουσείο και το κτίριο της Πινακοθήκης όπου με τη βοήθεια του αφοσιωμένου εθελοντή κ. Δημήτρη Καλλία ενημερωθήκαμε για την τέχνη της βυρσοδεψίας και τη βυζαντινή μέθοδο των ‘Ανθιβόλων’ που χρησιμοποίησε ο ζωγράφος Σπύρος Παπαλουκάς κατά την αγιογράφηση του Μητροπολιτικού Ναού της Άμφισσας. Η συλλογή των Ανθιβόλων που εκτίθεται μόνιμα στο ειδικά διαμορφωμένο κτίριο που φέρει το όνομα «Σπύρος Παπαλουκάς» μας εντυπωσίασε.

Η ημέρα έκλεισε στο χώρο του Μεγάλου Καφενείου 1929. Οι φιλοξενούμενοι μας έμαθαν την ιστορία του συγκεκριμένου χώρου καθώς και τη σημασία του καφενείου ως στοιχείο της ελληνικής άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.

Την Τετάρτη 8 Δεκεμβρίου, στο φιλόξενο χώρο της αντικαρκινικής εταιρείας, στο παράρτημα της πόλης μας, το Erasmus+ CLICHE ενημερώθηκε αναλυτικά από τη συντονίστρια του προγράμματος για το πρόγραμμα της ημερίδας διάχυσης αποτελεσμάτων του προγράμματος της επόμενης μέρας.

Στη συνέχεια επισκέφθηκε τους Δελφούς και το απόγευμα το Λαογραφικό μουσείο της Αράχωβας. Με τη βοήθεια της συναδέλφου κ. Δήμητρας Τσίρη υπεύθυνης πολιτιστικών θεμάτων του Δήμου, και του Συλλόγου Γυναικών, το Erasmus+ CLICHE ενημερώθηκε για τα μοτίβα στις παραδοσιακές στολές της περιοχής, τις τεχνικές κεντήματος, είδε παραδοσιακούς αργαλειούς, παραδοσιακά χαλιά και πειραματίστηκε στην τέχνη της ύφανσης με αυτοσχέδια μικρούς χάρτινους αργαλειούς. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε ο ξύλινος αργαλειός, αντίγραφο του αργαλειού της Πηνελόπης, που κατασκεύασε ντόπιος ξυλουργός και εκτίθεται στο μουσείο.

Η τελευταία μέρα της διεθνικής συνάντησης του Erasmus+ CLICHE ολοκλήρωσε τις εργασίες του προγράμματος με μια ημερίδα διάχυσης αποτελεσμάτων του όλου έργου. Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Διοικητηρίου Λιβαδειάς με την τήρηση όλων των απαραίτητων πρωτοκόλλων υγείας λόγω της πανδημίας (πλήρως εμβολιασμένοι συμμετέχοντες, τήρηση αποστάσεων, χρήση μάσκας) και εκτός από τους ξένους εταίρους του προγράμματος, την παρακολούθησαν εκπαιδευτικοί Α/βάθμιας και Β/βάθμιας Εκπαίδευσης από το νομό.

Το πρώτο μέρος της εκδήλωσης αφορούσε σε παρουσιάσεις. Μετά τους επίσημους χαιρετισμούς από τον κ. Παναγιώτου, εκπρόσωπο της ΔΔΕ Βοιωτίας και τους διευθυντές του 1^ου ΓΕΛ και του 3^ου Γυμνασίου Λιβαδειάς, κ. Χ. Δαμιανίδη και Μ. Λυμπεράτο, οι ειδικά προσκεκλημένοι για την ημερίδα ομιλητές, κα Ολυμπία Ορφανίδου από το Λύκειο Αγίου Αντωνίου στην Κύπρο και ο κ. Γιώργος Φούντζουλας δάσκαλος παραδοσιακών χορών, μας μίλησαν για πτυχές της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Η κ. Ορφανίδου συντονίζει παρόμοιο πρόγραμμα Erasmus+ και ως μαθηματικός έχει δημιουργήσει και διδάσκει μαθήματα που εμπλέκουν την άυλη κληρονομιά της Κύπρου με τα μαθηματικά στο Λύκειο. Ο κ. Φούντζουλας αναφέρθηκε στη σημειολογία της ελληνικής παραδοσιακής χορευτικής έκφρασης ως έμπρακτης γλώσσας.

Στη συνέχεια, οι συντονιστές του προγράμματος από την Κύπρο, τη Βουλγαρία, τη Σλοβενία, τη Λιθουανία την Εσθονία, και την Ελλάδα παρουσίασαν αποσπάσματα από τη δουλειά που έκαναν στα 3 χρόνια του προγράμματος σχετικά με

-την έρευνα πεδίου για την καταγραφή της τοπικής άυλης κληρονομιάς τους και τα βίντεο με τις συνεντεύξεις από φορείς που την ασκούν και τη διατηρούν,

-τα μαθήματα που δημιούργησαν με τη μεθοδολογία του blended learning και flipped classroom για τη διδασκαλία της άυλης και την ενσωμάτωση της στο σχολικό πρόγραμμα μαθημάτων,

-την βιώσιμη αξιοποίηση της κληρονομιάς μέσα από ιδέες επιχειρηματικότητας που επινόησαν οι μαθητές και παρουσίασαν σε διαδικτυακό συνέδριο, και τέλος

-την ανάδειξη της με διαμεσικές ιστορίες που διαμοίρασαν στα κοινωνικά δίκτυα.

Στο τέλος του πρώτου μέρους οι ΄Έλληνες μαθητές του προγράμματος παρουσίασαν τις γνώσεις και δεξιότητες που απέκτησαν μέσα από το πρόγραμμα.

Το δεύτερο μέρος αφορούσε σε εργαστήρια σχετικά με την άυλη πολιτιστική κληρονομιά.

-Η Victoria Eurich από την Εσθονία έφτιαξε παραδοσιακές πάνινες κούκλες-φυλαχτά από την παράδοση των Old Believers στη λίμνη Peipsi στα σύνορα Εσθονίας Ρωσίας.

-Ο Γιώργος Φούντζουλας δίδαξε τα βήματα 3 παραδοσιακών ελληνικών χορών.

-Η Ελπίδα Γεωργοπούλου Βαρθολομάτου έδωσε πληροφορίες για τη συλλογή από κούκλες που διαθέτει από όλο τον κόσμο, και για τις κούκλες από τη Λιβαδειά και την ευρύτερη περιοχή της Βοιωτίας, τις οποίες και είχε φέρει στο χώρο της ημερίδας. Στη συνέχεια αποτύπωσε παραδοσιακά μοτίβα από φορεσιές σε πάνινες τσάντες και τα χρωμάτισε με ανεξίτηλους μαρκαδόρους.

-Τέλος ο κ. Γιάννης Γιοβανούδης, bartender, παρουσίασε μια δική του συνταγή για κοκτέιλ με τοπικό τσίπουρο, μαστίχα, σιρόπι τσιχλόφουσκας, γκαζόζα και δυόσμο.

Στην εκδήλωση συμμετείχαν και ντόπιοι φορείς διατήρησης άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς όπως ΚΟΙΝΣΕΠ ‘Έρκυνα’, Χειροποιείν, Γ. Στάμος, με εκθέσεις προϊόντων τους, δημιουργημάτων τους.

Συνοψίζοντας θα θέλαμε να τονίσουμε ότι σύμφωνα με την UNESCO, η σημασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς δεν είναι αυτή καθαυτή η πολιτιστική έκφραση, αλλά ο πλούτος γνώσεων και δεξιοτήτων που μεταδίδονται μέσω αυτής από τη μια γενιά στην άλλη. Η εκπαίδευση μπορεί να διαδραματίσει πολύτιμο ρόλο στη διαφύλαξη αυτής της κληρονομιάς ιδιαίτερα της τοπικής, και να αναδείξει την ανάγκη προστασίας της που παρουσιάζεται ολοένα επιτακτικότερη στο πλαίσιο της ρύπανσης του περιβάλλοντος, της τεχνοκρατίας, της παγκοσμιοποίησης.

Τέλος θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους όσους βοήθησαν στην διεξαγωγή της 3-μερης συνάντησης και της ημερίδας του προγράμματος. Να υπενθυμίσουμε ότι λόγω της πανδημίας, οι συναντήσεις στο χώρο του σχολείου είναι απαγορευτικές και έπρεπε να αναζητήσουμε εξωτερικούς χώρους για τα meetings.

Ευχαριστούμε από καρδιάς τους:

Περιφερειακή Διεύθυνση Βοιωτίας/ΔΔΕ Βοιωτίας

Δήμο Λεβαδέων

Εμπορικό Επιμελητήριο Βοιωτίας

Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία – Παράρτημα Λιβαδειάς

Λουκά Γερούλια

Γιώργο Στάμο

Σταυρούλα Γουργιώτη — ΄΄Χειροποιείν΄΄

Σπύρο Γουργιώτη

Μονή Οσίου Λουκά

ΚΠΕ Άμφισσας

Ναυτικό Μουσείο Γαλαξειδίου — κ. Γιώργο Κουρεντή

Λαογραφικό μουσείο — Πινακοθήκη ΄΄Σπύρος Παπαλουκάς΄΄, Ταμπάκικα Άμφισσα – κ. Δημήτρη Καλλία

Λαογραφικό μουσείο Αράχωβας — κ. Δήμητρα Τσίρη και Σύλλογος Γυναικών

Ολυμπία Ορφανίδου — Λύκειο Αγίου Αντωνίου, Κύπρος

Γιώργο Φούντζουλα

Ελπίδα Γεωργοπούλου Βαρθολομάτου

Γιάννη Γιοβανούδη

ΚΟΙΝΣΕΠ ‘’Έρκυνα΄΄

Ιδιαίτερες ευχαριστίες στο συνάδελφο Γιάννη Βελούδιο, μέλος της παιδαγωγικής ομάδας του προγράμματος, για την βοήθειά του στην καταγραφή και προετοιμασία εποπτικού υλικού και στους μαθητές του 1^ου ΓΕΛ Λιβαδειάς που συμμετείχαν στο πρόγραμμα.

Ευχαριστούμε το 3^ο Γυμνάσιο Λιβαδειάς για την υπέροχη συνεργασία στα 3 χρόνια που διήρκεσε το πρόγραμμα, ιδιαίτερα την συντονίστρια Βίκυ Γερακοπούλου, τη Σοφία Κορογιάννου, τη Λουίζα Αγραφιώτη.

Η συντάκτρια και συντονίστρια του προγράμματος Erasmus+ CLICHE, Βιβή Καρούζου

Η παιδαγωγική ομάδα του προγράμματος:

Σοφία Κατωπόδη, Κωνσταντίνα Λάμπρου, Βούλα Σακελλαρίου, Δημήτρης Καραμάνης, Παναγιώτης Καραμπόγιας, Γιάννης Βελούδιος

Ο Διευθυντής του 1^ου ΓΕΛ Λιβαδειάς

Χρήστος Δαμιανίδης